Handboek Positieve Psychologie, Theorie*Onderzoek*Toepassingen
Auteurs: Ernst Bohlmeijer, Linda Bolier, Jan Auke Walburg, Gerben Westerhof
Boekreview door Bert Hendriks
Het Handboek Positieve Psychologie is naar mijn idee een prima verdieping voor teamcoaches en managers die meer willen begrijpen van psyche van de mens en daardoor meer gedaan krijgen van hun mensen in hun dagelijks werk.
Nikki, de vijfjarige dochter van Martin Seligman (een van de meest vooraanstaande psychologen van de 20eeeuw), maakte de opmerking die Seligman inspireerde tot de introductie van de positieve psychologie. Nikki zei: “Kortgeleden ben ik gestopt met zeuren en huilen. Dat was erg moeilijk om te doen. Maar als ik dat kan, moet jij kunnen stoppen met mopperen.”
Dit boek bundelt psychologische inzichten en gefundeerde onderzoeken gericht op het emotioneel welbevinden. Volgens de schrijvers wordt dat emotioneel welbevinden beïnvloed door de mate waarin positieve gevoelens aanwezig en negatieve gevoelens afwezig zijn en de mate waarin mensen tevreden zijn met hun leven. De basiscomponenten van welbevinden zijn het ervaren van plezier, van persoonlijke groei en van maatschappelijke betrokkenheid.En dat is een belangrijk inzicht, ook voor organisaties. Investeren in welbevinden kan volgens de auteurs een bijdrage leveren aan preventie van psychische stoornissen, wellicht ook aan het verminderen van ziekteverzuim en het verhogen van de productiviteit. Precies daarover rapporteert TNO in zijn onderzoek*¹: de combinatie van steeds hogere taakeisen en lagere autonomie verhoogt de werkdruk en het risico op werkstress, wat terug te zien is in de stijging van burn-outklachten onder werknemers.
De auteurs zijn uitgesproken over wat positieve psychologie níet is. Het is zeker niet het alleen belichten van de positieve dingen in het leven en je daarop richten. Het is nu eenmaal onvermijdelijk dat er tragische gebeurtenissen in ons bestaan zijn. Vergankelijkheid, ziekte, lijden, pijn en zo meer, zijn nu eenmaal onderdeel van ons bestaan. Daartegenover staat de enorme wil tot leven. En positieve psychologie richt zich op het versterken van de levenskunst. De auteurs laten ons inzien dat de stroom gedachten, die we onophoudelijk produceren en waarmee we ons identificeren, gemakkelijk leidt tot teleurstellingen, ongelukkig zijn, angst en lijden, terwijl dat niet nodig is.
De auteurs behandelen verschillende theorieën en behandelmethoden. Ik licht er een paar uit in de context van de werkomgeving, bijvoorbeeld de sterkekantenbenadering (Hiemstra en Bohlmeijer). De kern daarvan is dat niet tekortkomingen onderwerp van gesprek zijn, maar juist successen, persoonlijke kwaliteiten en de sterke kanten van mensen. Ze kunnen het vertrekpunt voor verandering vormen. Volgens de auteurs geeft de sterkekantenbenadering mensen een betere uitgangspositie om zich langere tijd in te zetten voor verandering en ontwikkeling. De onderzoekers zien een sterk motiverende werking, die drie fundamentele behoeftes van mensen invult. In de eerste plaats de behoefte aan ervaren competentie, het gevoel hebben dat je iets kunt. Daarnaast de behoefte aan autonomie, zelf je koers kunnen bepalen. En ten slotte de behoefte aan verbondenheid; relaties kunnen aangaan, erbij horen en geaccepteerd worden. Bij het begeleiden van managers in mijn praktijk vertaal ik de sterkekantenbenadering naar een zogenaamd evolutiegesprek, als alternatief voor een functioneringsgesprek. De drie belangrijkste vragen in het evolutiegesprek zijn: Wat ging goed de afgelopen periode? Wat had je anders willen doen? Waar wil je nog beter in worden?
De auteurs wijden ook een hoofdstuk aan het omgaan met onplezierige emoties. Ze stellen zich de vraag of dat wel past in een boek over positieve psychologie. En hun antwoord is: ja. Onplezierige emoties horen nu eenmaal bij het leven. Ze veronderstellen dat als deze emoties geen ruimte krijgen er een onwerkelijk model ontstaat. Volgens hen ervaren mensen die optimaal functioneren net als ieder ander gevoelens van boosheid, verdriet, onzekerheid en angst. Het ontkennen van deze emoties is als het onderwaterhouden van een bal. Vroeg of laat komen ze, veelal versterkt, tevoorschijn. Emoties hebben nut, ook op de werkvloer. Emoties vertellen iets en collega’s die emoties tonen, zijn betrokken bij wat er gebeurt. Met aandacht en verbinding kun je gaan zoeken naar een manier om die emoties te reguleren (Hulsbergen*²).
Om die aandacht en verbinding, positieve relaties, draait het volgens Bohlmeijer en Bosch in gemeenschappen en organisaties. De auteurs beschrijven verschillende interventies om die verbinding tot stand te laten komen. Hoe men zou kunnen reageren op goed nieuws en hoe men constructief zou kunnen reageren op ongewenst gedrag van de ander. Het zijn de basis-spelregels van feedback. De communicatie die ze beschrijven wordt gekenmerkt als respectvol, met mededogen en compassie voor jezelf en helderheid over de eigen behoeften. Het draagt volgens de auteurs bij aan de persoonlijke groei van beide gesprekspartners, een centraal kenmerk van positieve relaties.
*¹(zie ook: www.enbeter.nl/arbobalans-2018-psychosociale-arbeidsbelasting-en-burn-out-klachten-blijven-toenemen)
*²(zie ook: Emotie, wat doe je ermee?, Monique Hulsbergen, 2012) ISBN 9789461059635 (2013)
Share this Post